Śpiewnik głogowski, zwany również Glogauer Liederbuch, to powstały przypuszczalnie w
latach 1470-1480 średniowieczny manuskrypt, zawierający zbiór wielogłosowych utworów
muzycznych o tematyce zarówno świeckiej, religijnej a także kompozycje instrumentalne.
Śpiewnik składa się z trzech rozdziałów: Discantus, Tenor oraz Contratenor w których
zawarte są 294 kompozycje, głównie 3-głosowe, w tym 120 motetów, 19 hymnów, 20 części
mszalnych, 63 pieśni oraz 59 utworów instrumentalnych o różnym charakterze z tekstem w
językach: łacińskim, niemieckim i francuskim.
Wśród zamieszczonych utworów znajdują się dzieła średniowiecznych kompozytorów, takich jak: Antoine Busnois, Guillaume Dufay, Johannes Ockeghem, Johannes Tinctoris oraz Piotr z Grudziądza. W śpiewniku znaleźć można popularne niemieckie pieśni narodowe oraz trzygłosowy motet poświęcony św. Jadwidze Śląskiej (O deus Trebnicae).
Za głównego autora rękopisu przyjmuje się XV-w. pochodzącego z Zielonej Góry Andreasa
Rittera, który uczył w szkole kolegiackiej w Głogowie, a po 1465 roku przeniósł się do
Żagania, zostając kanonikiem w tamtejszym klasztorze Augustianów. Zmarł w marcu 1480
roku, nieszczęśliwie wyskakując z okna ze znacznej wysokości, podczas ucieczki przed
opatem kanoników Martinem Rinkenbergiem, z którym był w konflikcie. Nie brakuje jednak
badaczy, którzy to w opacie upatrują autora przynajmniej części śpiewnika.
Jeszcze w 1550 roku manuskrypt znajdował się w bibliotece głogowskiej kolegiaty. W 1871
roku odnaleziono go w zbiorach Königliche Bibliothek w Berlinie (z tego też powodu
czasami określany jest jako „Berliner Liederbuch” – śpiewnik berliński), gdzie przebywał do
II wojny światowej, kiedy to ewakuowano go wraz z innymi zbiorami na Śląsk. Odnaleziono
go dopiero w 1977 roku w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej.
Śpiewnik głogowski uważany jest za najstarszy znany zbiór wokalny z Europy Środkowej.
Jego znaczenie, jako świadectwa bogatego życia kulturalnego Głogowa w średniowieczu, jest ogromne. Utwory ze śpiewnika są do dziś grywane na koncertach dawnej muzyki, czego przykładem jest występ niemieckiego zespołu Clemencic Consort, który gościł we wrześniu 2012 roku w kolegiacie. Wówczas głogowianie mieli okazję usłyszeć właśnie „głogowskie” utwory.
Tekst: Dariusz Andrzej Czaja
Fragment śpiewnika głogowskiego w zbiorach biblioteki UJ.
